OK  COMPUTER,  (ok)

                                         door Frits Marnix Woudstra

Mijn zoon en ik waren gek op het zelfde muziekalbum.

Nu hij niet meer onder ons is (of misschien toch weer wel … we blijven hopen) verlang ik haast extra om de muziek te draaien, maar iedere keer stemt het me verdrietig.

Ik besef nu dat ik alleen, zonder hem, deze mooie muziek beluister en voel me ver weg van hem.

In de zomer van 2013 kocht ik op een suffe hippie-achtige markt,  hier achter het badhuis in de Amsterdamse Javastraat  ‘Ok Computer’ voor de 2^e maal in mijn leven op cd.

Eind jaren 90, toen het album voor het eerst uitkwam werd mijn aandacht direct getrokken door de breed uitwaaierende muziek en de mooie clip die het nummer ‘Paranoid Android’ op Mtv begeleidde. Het was een tekenfilmpje waarin een eenzaam jongetje allerlei vreemde avonturen beleeft. Uitzonderlijk getekend, ook.

Lucas was toen een jaar of 8 en vader en zoon waren sprakeloos van zoveel moois.  In de song zit een dramatische tempowisseling. Het nummer begint springerig, alsof er noten worden overgeslagen en komt daarna bij het middenstuk waarin misschien wel wordt verbeeld dat het jongetje, de paranoid android , via een laddertje naar de hemel opstijgt.  Het zou zomaar kunnen dat dit echt in het filmpje zit, getekend dus, het is erg lang geleden dat ik die clip zag, maar nu ik dit schrijf komt dit beeld in mij op.

Correctie van de schrijver: er is geen sprake van een laddertje, maar kan me wel voorstellen dat dit beeld in mijn kop is blijven hangen. Gisteren zag ik de magnifique clip op You Tube weer voor het eerst en dit gebeurt er: Het jongetje is op een brug heel hoog in een lantarenpaal geklommen en zit daar in zich zelve gekeerd op het allerhoogste puntje, boven op de paal, terwijl een vette man met een varkensachtige uitstraling met een bijl manisch de lantarenpaal bewerkt. Dan komt uit de hemel een kleine helikopter met achter het stuur een engel met zwevende halo naar beneden gezoefd om het jongetje uit deze benarde situatie te redden. De paranoid android stapt moeiteloos  in en hup daar zweven ze weg!

De zanger zingt, nee: hij jammert klagelijk tijdens deze langzame interval en je wordt meegezogen door die theatrale zwaarheid. Het nummer kantelt haast!

Net als je bittere tranen voelt opwellen komt daar alweer de volgende break in de muziek: een door fuzz vervormde gitaar  speelt snel en hard een riff, alsof 1 van de speakers af en toe uitvalt, zo klinkt het me in de oren. Alles duidt er nu op dat het einde van het liedje nakende is. Met 1 klap is het afgelopen, alsof iemand keihard op een rempedaal is gaan staan.

Na ongeveer 712 keer draaien kon ik  ‘Ok Computer’ van Radiohead niet meer waarderen, de zwelgende zang van Tom Yorke kwam me de oren uit en ik gaf het album aan iemand anders.

En toch, 17 jaar later pik ik Ok Computer direct uit de bakken der hippie market en schaf het voor een habbekrats met 2 andere cd’s aan.  

Gelukkig loop ik naar mijn atelier, klap daar de cd open en blader door het prachtig vormgegeven boekwerkje. Die middag komen Flora en Lucas op bezoek in de Javastraat, uitzonderlijk dat ze samen langskomen, dat gebeurde haast nooit!

We drinken thee en eten koekjes.  Lucas maakt een gespannen indruk en is wat afwezig. Trots laat ik mijn kinderen de nieuwe verworvenheden zien (Kijk: 3 voor 10 euri!!) en Lucas staat als door een wesp gestoken op van zijn stoel en raakt  enthousiast. ‘Wat, heb jij die? Dat is mijn favoriete album!’ Woorden van die strekking.   Ook hij pakt Ok Computer op, haalt de cd uit het doosje en bestudeert het kleine boekwerk.

Zou hij vergeten zijn dat we vroeger er ook al naar luisterden en keken?

Hij verbaast me in zijn verliefdheid voor dit album en nu vind ik het stom van mezelf dat ik de cd niet direct aan hem heb gegeven.

Nu hij is overleden en op zijn afscheid als eerste nummer het zeer solitair klinkende ‘No suprises’ werd gespeeld is Ok Computer opeens weer een heel belangrijk album voor me geworden.

Als je  de recensies op internet leest wordt ie zelfs in 1 adem met Sgt. Pepper en Nevermind van Nirvana genoemd. Een iconische plaat.

Ter voorbereiding van de afscheidsceremonie spotten Flora en ik muziek  op Lucas zijn I-pod en blijkt het eerste nummer dat ‘Airbag’ heet 3 maal achter elkaar afgespeeld door hem ….

Het is een hard nummer waarin duistere strijkers  dwars door die ruigheid je naar het diepste punt van de aardkloot meevoeren. Ik vind het een onheilspellend nummer om weer te horen. Het stoot af.

Gelukkig weet vriend Tim dat Lucas het tiende liedje ‘No Suprises’ dat vergeleken bij  ‘Airbag’  ijl en ingetogen klinkt ook heel mooi vindt – vond.

Liedje 4 heet ‘Exit Music’ en blijkt  voorspellend van aard.

Het is zacht en breekbaar, de zanger lijkt net wakker en  begint nu echt alleen tegen jou te zingen. Hij beschrijft zijn situatie. Ligt in bed en staat op om zijn kleren aan te doen, het is nog erg vroeg in de ochtend, iedereen slaapt nog in het huis.  ‘Doe zachtjes’ zingt hij zichzelve toe ‘anders wordt vader wakker en is de hel niet te overzien’.

Deze woorden raken me diep, ze kwetsen me. Alle 3 weken dat ik voor Lucas zorgde, sliep ik ‘s nachts heel licht om stand by te zijn. Ik hoorde hem soms kreunen en zich in zijn slaap omdraaien.

Alleen de laatste nacht van zijn leven, de nacht voor zijn vertrek in de vroege ochtend, slaap ik, de vader,  als een blok.

Als we uren later naar beneden gaan is zijn bed leeg en zelfs opgemaakt.

De eerste periode na Lucas zijn overlijden kon ik het mezelf niet vergeven dat ik zo diep had geslapen, juist die cruciale nacht had ik paraat moeten zijn.

Een groot falen.

De hel was dan inderdaad niet te overzien geweest voor hem, als ik de deurklink wel had gehoord  was ik direct gealarmeerd uit mijn bed gesprongen, een sprintje naar beneden via het trappenhuis getrokken en mijn met onzekere tred voortbewegende zoon weer naar boven gesommeerd. Misschien wel naar boven geknuppeld.

Het heeft niet mogen zijn en heel langzaam leg ik me er bij neer.

Falende vader luisterend naar Exit Music.